E-health of digitaal dokteren geeft patiënten meer regie over hun zorg en leven. De patiënt ‘zit’ er klaar voor. In de Zorgzine van de NPCF leest u wat mogelijk is en wat e-health oplevert.

Het Engelse Department of Health heeft bijna 500 nieuwe en bestaande ideeën opgestuurd gekregen voor de ‘Maps en Apps’ campagne. Met de apps wil het Engelse ministerie voor Volksgezondheid ervoor zorgen dat mensen ook apps gebruiken om hun gezondheid te verbeteren en indien nodig de dichtstbijzijnde gezondheidsinstelling te vinden”, stelt Andrew Lansley, minister van Department of Health.

Bron:
Zorgvisie.nl

De mogelijkheden voor e-health en selfmanagement worden nog onvoldoende benut. Er valt vooral buiten de zorg een productiviteitswinst van 1 miljard euro te behalen. Dat is de conclusie van twee onderzoeken die in opdracht van VWS zijn gedaan.

Het onderzoeksbureau APE heeft met de Universiteit van Maastricht voor vijf aandoeningen – astma, hartfalen, trombose, diabetes en depressie – in kaart gebracht wat de winst is van online dienstverlening, telezorg en andere ICT-toepassingen. Het leidt tot minder sterftes, minder ziekenhuisopnames en geeft patiënten meer regie over hun eigen leven. De onderzoekers becijferen in het rapport ‘E-health en selfmanagement’ dat grootschalige toepassing 1 miljard euro gezondheidswinst kan opleveren.

Profijt van e-health
Dat er niet voldoende wordt ingezet op e-health komt doordat het vooral partijen buiten de zorg zijn die de financiële voordelen van e-health genieten. Werkgevers, uitkeringsinstanties en verzuimverzekeraars profiteren als werknemers eerder en vaker aan het werk kunnen. Het ligt voor de hand om hen meer te betrekken bij de invoering van e-health en selfmanagement. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders zijn soms huiverig om te investeren in e-health, omdat ze onvoldoende zicht hebben wat hun investering gaat opleveren qua doelmatigheid.

Ggz en e-health
In de ggz lijken de mogelijkheden voor e-health en selfmanagement onbegrensd. Wetenschappers van de Erasmus Universiteit noemen in het rapport ‘E-health: Face to Facebook’ talloze sites waar ggz-patiënten zelf testen kunnen doen. Van patiënten met een zwaardere problematiek, zoals eetstoornissen, is het mogelijk het eetpatroon te volgen. Psychiaters kunnen met die informatie veel sneller tot de kern van het probleem doordringen.

Keerzijde e-health
Maar e-health heeft een keerzijde als er niet goed is nagedacht wat de meerwaarde is voor een bepaalde doelgroep, waarschuwt hoogleraar Kim Putters. “Patiënten kunnen de hele dag hun eigen ziektebeeld volgen. Dat is bij bepaalde patiëntengroepen, zoals manisch depressieven, juist helemaal niet goed. Dan zijn ze nog meer met hun ziekte bezig en worden ze nog afhankelijker van artsen. E-health is meer dan techniek. Het krijgt alleen zin in de dialoog tussen patiënten en behandelaars. Artsen moeten er goed over nadenken voor wie ze e-health gebruiken en hoe ze dat doen.”

Bron:
Zorgvisie

Twee van de drie Nederlanders is van mening dat de zorgsector de mogelijkheden van ICT en internet nog te weinig benut. Dit blijkt uit de Ernst & Young ICT Barometer.

ICT te weinig benut
Uit de barometer blijkt dat Nederlandse publiek in het algemeen tevreden is over de prestaties van de gezondheidszorg in ons land. Met een rapportcijfer van 7,1 scoort de sector een ruime voldoende. De gezondheidszorg scoort vooral goed op onderdelen als kwaliteit, service en bereikbaarheid. Het laagst gewaardeerde onderdeel van de dienstverlening is de inzet van ICT. Tweederde van alle ondervraagden is van mening dat de zorgsector de mogelijkheden van ICT en internet nog te weinig benut. Volgens 60 procent van de ondervraagden is een versnelling van de implementatie noodzakelijk. Slechts een minderheid heeft vertrouwen heeft in een succesvolle afloop.

Contact via website of e-mail
“Zorgverleners zijn overwegend mensgericht, wat op zich natuurlijk logisch is”, licht Monique van Dijen, partner bij Ernst & Young Health Advisory Services, de uitkomst van de barometer toe. “Vaak zijn ze echter minder bezig met ICT-toepassingen, waar de afnemers van zorg wel behoefte aan hebben.” Uit het onderzoek blijkt dat ondervraagden veel meer via website of e-mail contact willen hebben met hun zorgaanbieder. Driekwart ziet toekomst in het online afhandelen van administratieve zaken, terwijl 57 procent veel verwacht van de elektronische uitwisseling van medische gegevens.

Verband
Volgens Ernst & Young is er een rechtstreeks verband tussen de kwaliteit van de zorg en de inzet van ICT. Aanbieders waarvan de zorgkwaliteit positief wordt beoordeeld, score ook goed voor wat betreft het gebruik van ICT. Andersom krijgen zorgaanbieders met een lage kwaliteitsscore ook op ICT-gebied een lage waardering. Dat laatste geldt met name voor de ouderenzorg, de ggz en de gehandicaptenzorg. In het onderzoek scoren de apotheek samen met tandheelkundige en paramedische zorgaanbieders het best op het gebruik van ICT.

Bron:
Skipr

DM Creatieve Communicatie is doorgedrongen tot de tien finalisten bij de B2B App Award, een verkiezing voor de beste zakelijke apps voor smartphones en tablets. Het Haarlemse communicatiebureau heeft de verkiezing gehaald met een iPhone app voor Vertex Dental, een leverancier van tandheelkundige materialen.

Gemakkelijker bestellen
Aan de verkiezing van de B2B App Award nemen veel grote en bekende bedrijven deel. Vertex Dental heeft DM Creatieve Communicatie in de arm genomen om het tandheelkundige laboratoria gemakkelijker te maken materialen te bestellen. De app is ook inzetbaar voor het volgen van nascholingen via Youtube en voor het automatisch vinden van de dichtstbijzijnde distributeur. Verder bevat de app een corporate film van het bedrijf. Al eerder had Vertex Dental de communicatie met haar afnemers eenvoudiger gemaakt via QR-codes waarmee artikelen kunnen worden gescanned.

Zakelijke websites en apps
Helemaal als een verrassing komt de nominatie niet, constateert Marco Mok van DM Creatieve Communicatie. “We zijn een bureau dat gespecialiseerd is in het maken van zakelijke websites en apps. Dat doen we voor een brede groep van opdrachtgevers, waaronder ook bedrijven in de farmasector. We maken zowel apps voor het iOS, het besturingssysteem van Apple, als voor Android.”

Bron:
Ondernemersbelang

Het UMCN St. Radboud wil eHealth vanaf volgend jaar een plaats geven in het curriculum van de studie geneeskunde. Dat zei Lucien Engelen van het Radboud REshape & Innovation Center tijdens de e-Patient Bootcamp.

Zoeken naar geschikte methode
Volgens Engelen was het nog ’te prematuur’ om meer gedetailleerd op het onderwerp in te gaan. Samen met andere partijen zoekt de instelling nog naar een geschikte methode. Nu al biedt het UMCN keuzeblokken – masterclasses – over het onderwerp. Engelen: “De studenten moeten snappen waar hun doelgroep zit en ook moeten ze leren om zich aan te passen aan de maatschappelijke ontwikkelingen. Patiënten willen op een andere manier met de zorgverleners communiceren.”

Bootcamp
De e-Patient Bootcamp werd bezocht door ruim 60 geïnteresseerden uit de zorgsector. Zij werden toegesproken door e-Patiënt Dave (Dave deBronkart) uit de Verenigde Staten. deBronkart overleefde een sterk uitgezaaide nierkanker. Mede doordat hij gebruik maakte van informatie die hij verzamelde via internet en omdat hij de ontwikkeling van zijn ziekte goed bijhield kon hij zijn behandelend artsen optimaal bijstaan. Sindsdien reist hij de wereld rond om over zijn ervaringen te spreken.

Systeemfout
Volgens deBronkart is het een ‘fout in het systeem’ om te denken dat alleen zorgverleners waarde kunnen toevoegen. Alleen patiënten weten volgens hem wat patiënten willen weten. Als zij goed geïnformeerd zijn kunnen patiënten beter meedenken en kunnen ze ingrijpen als er een fout wordt gemaakt. Dat zorgt voor hogere efficiëntie en veiliger zorg.

Paradigmashift
eHealth wordt door pleitbezorgers gezien als een paradigmashift. Zoals Engelen stelde: nu zit de patiënt achterin een luxe limousine. Hij is van alle gemakken voorzien, maar heeft geen idee waarheen de chauffeur hem voert. eHealth zorgt voor een gelijkwaardiger communicatie en verdeling van informatie, waarna de patiënt bijrijder (met goede routekaart) wordt van de behandelend arts.

Wetgeving
Op gebied van privacywetgeving en financiering moeten echter nog de nodige hobbels genomen worden, stelt Engelen. eHealth-toepassingen moeten worden opgenomen in de regelingen voor ketenfinanciering om het rendabel te maken. Een belangrijke slag op het gebied van bekostiging is inmiddels geslagen: het ministerie van VWS wil eHealth inzetten om in de gezondszorg de dienstverlening en de doelmatigheid te verbeteren.

Bron:
Skipr

Minister Edith Schippers steunt het plan dat Nictiz heeft ingediend voor een doorstart van het Landelijk Schakelpunt (LSP), de motor van het Landelijke EPD. Dat blijkt uit een brief die de minister aan de Tweede Kamer heeft gestuurd.

De minister kan zich vinden in de randvoorwaarden die Nictiz voor een doorstart heeft geformuleerd. Het is de bedoeling dat de zorgsector zelf de verantwoordelijkheid overneemt voor het in stand houden van het EPD. Dit is noodzakelijk geworden nadat de Eerste Kamer eerder dit jaar het benodigde wetsvoorstel voort het EPD verwierp. Nictiz houdt een rol, bijvoorbeeld voor het ontwikkelen van standaarden.

Doorstartmodel
Al eerder kwamen de contouren van het Doorstartmodel Landelijke Infrastructuur naar buiten. Nictiz draagt het beheer van het Landelijk Schakelpunt over aan een neutrale partij: het Servicecentrum Zorg Communicatie (SZC). Een Vereniging van Zorgaanbieders draagt in het model de verantwoordelijkheid voor de informatieuitwisseling.

Opzet behouden
Het LSP is een datakoppelaar. Op basis van het Burgerservicenummer (BSN) van de patiënt wordt via het LSP de inhoud van het medisch dossier voor iedere zorgverleners beschikbaar gemaakt. De feitelijke gegevens blijven daarbij op de harde schijf van de zorgverlener staan. In het doorstartmodel wordt die opzet gehandhaafd.

Tijdspad
Nictiz wil eind september de overeenkomst met de op het huidige LSP aangesloten zorgverleners opzeggen. Gelet op de opzegtermijn, is het LSP dan vanaf 1 januari 2012 uit de lucht. Vanaf die datum zou een ‘neutrale partij’ de dienst dus moeten overnemen. De koepels van huisartsen, apothekers en huisartsenposten kijken momenteel naar de mogelijkheden hiervoor. Naar schatting is jaarlijks een budget van 7 tot 10 miljoen euro nodig voor het LSP, een bedrag dat door de zorgaanbieders zelf moet worden ingelegd. Zorgverzekeraars Nederland (ZN) heeft al aangegeven dat het bedrag in de zorgproducten verrekend kan worden.

Voorwaarden
Eén van de randvoorwaarden die Nictiz aan een veilige overdracht stelt, is dat op 1 november 2011 minstens 70 procent van het benodigde budget binnen moet zijn. Op basis van de privacywetgeving moeten bovendien alle Burgerservicenummers die in het LSP zijn opgeslagen verwijderd worden. Omdat het LSP in particuliere handen komt, moeten burgers na de doorstart expliciet toestemming geven voor het uitwisselen van hun medische gegevens via LSP.

Continuïteit
Nictiz stelt dat sluiting van het huidige LSP aanzienlijke gevolgen kan hebben voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg en elektronische communicatie. Als de overdracht niet op tijd geregeld is, moeten zorgaanbieders bijvoorbeeld tijdelijk kunnen terugvallen op oudere systemen.

Voorlichting
Minister Schippers geeft in haar reactie aan dat ze alle Nederlanders via een huis-aan-huis-brief op de hoogte zal stellen van de wijzigingen. Daarvoor heeft ze een budget van 2,5 miljoen euro gereserveerd. (Daan Marselis)

Bron:
Skipr

E-healthonderzoeker Lisette van Gemert verwacht veel van de toepassing van informatietechnologie in de gezondheidszorg. Artsen schaffen nog te vaak technologie aan vóórdat ze kijken wat de gevolgen zijn voor het innoveren van de zorg. ‘Terwijl het andersom moet.’ Artsen die aan de slag gaan met e-health, doen er verstandig aan om eerst eens goed te kijken wat er in de social media allemaal al gebeurt, zegt universitair hoofddocent Lisette van Gemert. Dan ontdekken ze onder meer dat behoeften van patiënten verder gaan dan het vergaren van evidence-based informatie.

Termen
In het Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) zitten mensen ijverig tweets te analyseren. Wat schrijven de twitteraars over de gevaren van roken of de griep? Het instituut past zijn website met patiënteninformatie over infecties en preventie hierop aan. Twitteranalyse liet bijvoorbeeld zien dat de term ‘H1N1’ vaker werd gebruikt op Twitter dan ‘varkensgriep’. Zo wist het CDC dat het bij de voorlichting over de uitbraak ook het beste die term kon gaan gebruiken.

Een schoolvoorbeeld van hoe je social media kunt gebruiken in de zorg, vindt Lisette van Gemert. De universitair hoofddocent van de faculteit Gedragswetenschappen aan de Universiteit Twente is tevens hoofd van het Center voor eHealth Research & Disease Management. Ze begeleidt een tiental promovendi die onderzoek doen op dit gebied, bijvoorbeeld naar persuasieve technologie en participerend ontwerpen via social media.

Afstemmen voorlichting
De vakgroep past de CDC-methode momenteel zelf toe in een analyse van tweets rond de uitbraak van de EHEC-bacterie. ‘Een marktonderzoek naar informatiebehoefte is daarmee overbodig’, aldus Van Gemert. ‘Steeds meer mensen raadplegen eerst hun volgers en vrienden voordat ze naar de huisarts gaan. Met tweetanalyse zie je wat er leeft onder de mensen en daar kun je je voorlichting op afstemmen.’

De tweets geven een minder vertekend beeld dan sommigen denken, want het zijn niet alleen pubers en bekende Nederlanders die twitteren, zegt de hoofddocent. In tegendeel. De gemiddelde twitteraar is 39 jaar oud. ‘Het gebruik onder ouderen stijgt enorm. Ze hebben tegenwoordig allemaal een smartphone en in tegenstelling tot wat iedereen denkt, zijn ze heel actief op Twitter.’

Duidelijke taal
Analyse van de opmerkingen en reacties van websitebezoekers is een andere manier om informatie over de doelgroep te vergaren. Die methode heeft veel goeds gedaan voor www.MRSA-net.nl, een website die de Twentse vakgroep samen met Duitse partners in de grensstreek heeft ontwikkeld. Zorgverleners en patiënten kunnen op de website open vragen stellen over de resistente bacterie en het antibioticabeleid, en aan de hand van deze vragen wordt de aangeboden informatie verbeterd. Hard nodig, want mensen bleken op websites als die van het RIVM en Kiesbeter.nl te verdwalen in een oerwoud aan informatie.

Van Gemert pleit ervoor dat zorginstellingen voortdurend snel en direct met mensen communiceren, bijvoorbeeld via een digitaal platform op een website, dwars over alle ambtelijke organisaties heen. ‘Maak ook een kanaal voor social media, want patiënten willen snel weten wat anderen doen en ervaren. Dat de informatie niet duidelijk te geven is omdat er geen wetenschappelijk bewijs beschikbaar is, moet je ook aangeven. Zeker dan kunnen patiëntervaringen aanvullende informatie geven’, aldus Van Gemert.

Informatie voor zorgverleners
Ook zorgverleners hebben wel eens behoefte aan informatie die niet in de literatuur te vinden is, zo bleek uit bezoekersonderzoek. Van Gemert: ‘We zagen dat zorgverleners de patiënteningang gebruikten, bijvoorbeeld met de vraag of je tijdens zwangerschap een MRSA-patiënt kan verzorgen, of dat beter aan een collega kan overlaten. Dergelijke praktijkinformatie staat niet in de protocollen van de Werkgroep Infectie Preventie, en was daardoor niet te vinden via de zorgverlenersingang. De patiënteningang leidde wel tot deze praktische informatie.’

Vijf tips voor beginners

E-healthonderzoeker Lisette Van Gemert heeft vijf tips voor beginners:

Tip 1: Technologie wordt als zelfstandige eenheid gezien die dingen oplost, maar het is een onderdeel van het zorgproces. Neem daarom het hele zorgproces goed door en kies dan pas, samen met de partners, voor een bepaalde technologie.

Tip 2: Als arts blijf je de spil van het zorgproces. Zeker bij samenwerking zijn er financiële consequenties en gevolgen voor de aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid. Doorloop verschillende scenario’s en maak plenair afspraken. Nuttig hierbij zijn de businessmodellen die het Centre for eHealth research and Disease Management van de Universiteit Twente heeft ontwikkeld. Tevens is er een vijfstappenplan voor het kiezen van het juiste businessmodel.

Tip 3: Vraag hulp bij doelgroeponderzoek en evaluatie.

Tip 4: Stuur continu bij, en kies daarom voor technologie die makkelijk en goedkoop updates kan verwerken.

Tip 5: Heb realistische verwachtingen. E-health is geen toverlantaarn.

Bron:
Medisch Contact

Artsen zien voordelen én gevaren van het gebruik van nieuwe media. In sommige landen zijn ze er al toe overgegaan om richtlijnen hierover te maken. Dat blijkt uit verschillende bijdragen in The Lancet van deze week.

‘Dezelfde zorgen kwamen waarschijnlijk ook op toen honderd jaar geleden de telefoon werd geïntroduceerd.’
Zo rapporteren Taiwanese artsen hoe ze uit frustratie over de drukte op de spoedeisende hulp en het gebrek aan maatregelen daartegen van de overheid, een Facebookgroep vormden rond het thema. Eén van de groepsleden linkte vervolgens naar de Facebookpagina van de Taiwanese minister van gezondheidszorg. De minister werd ‘vriend’ van de groep en nam actief deel aan de discussie over de heikele kwestie. De bewindsman bezocht vervolgens onaangekondigd tien spoedeisendehulpposten in tien verschillende steden en verzekerde iedereen dat hij geld beschikbaar zou stellen om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Volgens betrokkenen bewijst deze actie hoe met behulp van sociale media rigide hiërarchische structuren doorbroken kunnen worden.

Dezelfde zorgen honderd jaar geleden bij introductie telefoon
Andere artsen vragen zich in The Lancet af of zij patiënten nog zullen uitvragen over persoonlijke aangelegenheden als informatie daarover via hun Facebookprofielen gemakkelijk toegankelijk is. En of ze zich bedreigd zouden voelen als ze zouden merken dat patiënten online met elkaar discussiëren over de manier waarop ze behandeld worden. Ze geven zelf het broodnuchtere antwoord: ‘Dezelfde zorgen kwamen waarschijnlijk ook op toen honderd jaar geleden de telefoon werd geïntroduceerd. We moeten de gelegenheid te baat nemen met deze nieuwe technologie de efficiëntie en effectiviteit van de gezondheidszorg te verhogen en de kennis onder de bevolking over ziekte en gezondheid te verbeteren.’

Richtijnen
Maar het is toch goed om waakzaam te zijn. Daarom hebben de Australian Medical Association, de New Zealand Medical Association en de Australian and New Zealand Medical Students’ Association alvast een reeks eenvoudige richtlijnen opgesteld over hoe artsen op een prudente manier met sociale media zouden moeten omgaan en met welke dilemma’s ze daarbij te maken kunnen krijgen.

Bron:
Medisch Contact