De natuur nabootsen, met boor en vulsel. Een behandelaar of twee, en gever en nemer.

Door glazuur en been,
eerst vies, dan schoon.

En klaar voor herstel,
een bloemkool of iets moois.

Gemakzuchtig of geestdriftig,
vullen of opbouwen.

Slijpen en boetseren,
in het hoofd of de vingers.

Een plaatje voor de volgers,
de natuur nagemaakt.

Mooier lukt niet,
perfectie in het verschiet

De missie van mijn praktijk is dan wel, zoals duidelijk op de website vermeld; ‘niet vullen, maar poetsen (en flossen)’, maar eigenlijk vind ik het boren en vullen hartstikke leuk. Ik had er nooit over nagedacht, maar zelfs nu ik inmiddels duizenden vullingen heb gemaakt, zie ik er nooit tegenop en heb er vaak zelfs wel zin in. Blijkbaar is het weer bruikbaar maken van een gebitselement voor functie en esthetiek een bevredigend werkje en je krijgt er nog voor betaald ook! Niet dat ik nu opeens minder aandacht aan preventie ga geven, want dat is natuurlijk altijd het beste voor de patiënt (en dus ook voor de tandarts), maar als er patiënten zijn die al onze adviezen in de wind slaan, zodat er geboord moet worden, dan sta ik stiekem te juichen en pak ik met groot genoegen boor en vulsel, ga slijpen en boetseren met wellicht perfectie in het verschiet.

Jerry Baas, tandarts
Lees ook de andere columns van Jerry Baas

Collega dr. G.J. van Wiggen beschreef de ontwikkeling van het tandheelkundige beroep van 1865-1940 in een zeer leesbaar proefschrift (1987): Meer Eerbare Banen. Van een meester-gezel opleiding voor 1865 tot een echte universitair geschoolde in de veertiger jaren van de vorige eeuw.

De evolutie van rondtrekkend marskramer tot eerbiedwaardig academicus. Een periode vol stammenstrijd tussen artsen, tandmeesters en tandtechnici met als inzet: de macht over de mond van de patiënt. Niet alleen maar handige handjes maar ook goed geschoolde hersens. Een Professie met een Codex voor Beroepsethiek en een commissie BOUT, Bestrijding Onbevoegde Uitoefening Tandheelkunde. De moeizaam bevochten enclave in de gezondheidszorg moest met hand en tand worden verdedigd. Een zesjarige studie met heel veel uren praktijkonderwijs door clinici met langjarige ervaring. In het laatste jaar in kleine groepjes ingewijd door een gerespecteerd docent die op het belang wees van een lidmaatschap van de Nederlandse Vereniging van Tandartsen, en het bijhouden van de literatuur, dus het Tijdschrift, een must. En aanbevolen de Dental Clinics Of North America, een jaarlijkse serie van vier uitgaven over de gehele breedte van het vakgebied, inclusief praktijkorganisatie etc etc. Deze Utrechtse docent was in de jaren 60 de eerste influencer.

Op zaal liep een bevlogen assistent die kromme ruggen fotografeerde en wees op de lange termijneffecten van een verkeerde werkhouding: nek-, schouder- en rugklachten. Hij was voorstander van fourhanded dentistry. ‘Veel handen maken licht werk’. Helaas ook wel gezien als Vele Lichten maken handwerk. Deze fotograferende zwaluw maakte op meer punten zomer, hij vertelde graag over zijn groepspraktijk, een novum tussen de solistische collega’s. De patiënten gingen via de mondhygiënist naar de tandarts, echter dat licht ging pas op groen als ze bewezen hadden zelf thuis een uitstekende en duurzame mondhygiëne te betrachten. Zo niet, dan gingen zij richting lokale dentale reparatie- en herstelinrichtingen. De Mondhygiënist als Poortwachter, in de jaren 60 al.

Grote stappen snel thuis: vier tandheelkundige opleidingen leverden vele tandartsen af, totdat de grote bezuinigingsoperatie toesloeg; Deetman sloot Utrecht en beende de anderen fors uit. Er werd een overschot aan tandartsen geconstateerd. Ziekenfondsen / NMT legden wachtlijsten aan als er meer dan 1 tandarts op zo’n 3250 inwoners beschikbaar was. Overschot moest het maar uitzoeken, werd afgeschreven. Hoe ligt die verhouding nu?

Gelukkig meer en meer mondhygiënisten  – Clean Teeth Never Decay – 2-jarigen, 4-jarigen maar ook werden de ‘preventieassistentes op de markt gezet’. Kortom een bont tafereel van 6-jarig hoogopgeleide academici, HBO opgeleide mondhygiënisten en via korte cursussen geschoolde preventieassistentes. Oef, we hebben de Tandprotheticus vergeten, niet bepaald warm ontvangen door tandartsen, de ‘prothese werd afgepakt’. Raar want de prothese was geen geliefde bezigheid van de tandarts.

Nu getwijfel over de 6-jarige opleiding en de 5-jarige en waarom niet 4 jaar HBO? En als een preventieasistente in een paar weken kan boren……. Race to the bottom en een mondzorgbreed uurtarief van pakweg €xx? Het komende NZa Kostenonderzoek zal het leren. Het mes moet in medisch niet noodzakelijke zorg.

En dan is er weer stof genoeg voor een onderzoeker voor Meer Eerbare Banen deel 2. De ontwikkeling van het Tandheelkundig Beroep van 1940-2040.

Mr. drs. W.J. Admiraal is niet praktiserend tandarts. Met zijn JURISPREVENTIE© heeft hij sinds 1983 veel PAO patiëntenrecht verzorgd, is onafhankelijk letselschadeadviseur en adviseur voor collega’s met een claim aan de broek. Sinds zijn hoofdredacteurschap PRIKKEBEEN 1962 (Delftse HBS vereniging) is hij schrijver en columnist.

Het lijkt wel of steeds meer tandartsen koketteren met biologische tandheelkunde. Sommigen doen dat met zoveel overtuiging dat ze mij het gevoel geven, dat als je niet iets extra’s aanbiedt dan de reguliere tandheelkunde, je niet de maximale zorg aan je patiënt biedt. Het wordt dus hoog tijd om me eens te verdiepen in wat de tandheelkunde nog meer te bieden heeft, dan wat er op de universiteiten wordt gedoceerd en wat er in de wetenschappelijke bladen wordt verkondigd, want mijn patiënten hebben ook recht op meer dan de reguliere zorg!

Tandpasta zonder fluoride

Om te beginnen zou ik tandpasta zonder fluoride aan mijn patiënten kunnen adviseren, aangezien fluoride een giftige stof is. Maar als je dan bedenkt dat alles, zelfs water, in bepaalde hoeveelheden giftig is en de dosering fluoride in tandpasta ruimschoots onder de kritische waarde is, is dit geen reden om mijn advies over tandpasta (de goedkoopste met fluoride) te wijzigen. Ook omdat ik het nuttig vind dat mijn patiënten met iets poetsen met een anti-cariogene werking.

Voedingssupplementen

Ik begrijp dat er zelfs tandartsen zijn die voedingssupplementen voorschrijven aan hun patiënten, waarover het voedingscentrum adviseert om hier terughoudend mee te zijn, aangezien dit bij een gevarieerd dieet zelden nodig is en zelfs schadelijk kan zijn. Schoenmaker, blijf bij je leest!

Actieve zuurstof

Tandpasta’s en mondspoeling met actieve zuurstof dan? Deze zijn vele malen duurder dan gewone mondzorgproducten en duur is vaak goed, maar in dit geval blijkt al snel dat er geen enkel bewijs is, dat het ook maar iets beter werkt dan de gewone tandpasta’s. Daarbij is de mondzorg al duur genoeg.

Electro-acupunctuur

Wat dacht je dan van electro-acupunctuur om de energiebanen mee door te meten, als bijvoorbeeld je patiënt onverklaarbare (vermoeidheids-)klachten heeft? Het is dan wel jammer dat de conclusie bijna altijd op voorhand al vast staat, namelijk dat de lichamelijke of mentale klachten te wijten zijn aan metalen in de mond, dus als alle amalgaam restauraties vervangen worden door composiet, dan zou de patiënt zich weer helemaal pico bello moeten voelen. Het verbaast me dan ook niet dat deze onderzoeksmethode nooit de overstap heeft kunnen maken van het alternatieve naar het reguliere circuit en daarnaast laat ik sowieso alle (amalgaam-)restauraties liever zolang mogelijk zitten, want ik weet wél zeker dat bij iedere keer als ik een vulling vervang er gezond tandweefsel verloren gaat en we weer een stapje dichter zijn bij extractie in de zogenaamde ‘circle of death’.

Digitale occlusie analyse

De digitale occlusie analyse dan, die zo high-tech is, dat we er waarschijnlijk daarom nog maar weinig over horen uit de wetenschappelijke hoek? Een apparaat wat het ideale hulpmiddel lijkt bij het inslijpen of het verhogen van de beet in het geval van een zogenaamde ‘occlusitis’ om zo temperomandibulaire dysfunctie te behandelen. Dit klinkt als eigentijdse tandheelkunde, wat je je patiënt natuurlijk niet wilt onthouden, maar helaas is het omgekeerde het geval en zijn de genoemde behandelingen zelfs allang achterhaald (obsoleet), aangezien al enkele decennia bekend is, dat er nauwelijks of geen relatie bestaat tussen occlusie en TMD. Daarbij bestaat de dure digitale occlusie meting ook alweer meer dan 20 jaar en in die tijd is het nog steeds niet gelukt om te bewijzen dat we als tandarts meer hebben aan dit wonderapparaat, dan aan het ‘good old’ blauwe occlusiepapiertje. Deze investering kan ik me dus ook besparen.

Tot dusver heeft mijn wandeling door het sprookjesbos van de biologische tandheelkunde me nog niet kunnen betoveren en begin ik toch langzaamaan te twijfelen of er buiten de reguliere tandheelkunde wel iets is waar de (mond-)gezondheid van mijn patiënten echt bij gebaat is, want wat ik in ieder geval niet wil is koketteren met iets, waarvan niet bewezen is dat het ook echt werkt en ik weet inmiddels:

Baat het niet, dan schaadt het vaak wel!

 

Jerry Baas, tandarts

Lees ook de andere columns van Jerry Baas

Waarom nog duur met gedoe als het ook goedkoop en gemakkelijk kan? Sinds corona zijn webinars en online scholing een goed alternatief gebleken voor de bij- en nascholing op locatie.

Het is niet alleen een oplossing in tijden van een pandemie, maar het is ook een stuk overzichtelijker, aangezien een webinar zelden langer dan 1,5 uur duurt en een stuk goedkoper, want er hoeft geen zaaltje of kerk te worden afgehuurd. Daarnaast bespaar je tijd op de reis, registratie, smalltalk met collega’s, pauzes en de borrel met bitterballen. Daarbij is online scholing ook nog vrijwel altijd in de avonduren en hoeven er dus geen patiënten voor te worden afgebeld.

Er is dus geen enkele reden meer om als tandarts de deur uit te gaan om bij te blijven en dat blijkt ook wel, aangezien de laatste jaren de cursussen en congressen zich afspelen in veel kleinere zaaltjes dan vroeger en er ook regelmatig nascholing niet doorgaat wegens een gebrek aan belangstelling.

Een goede aanleiding om nog wél naar nascholing op locatie te gaan is voor een vaardigheidstraining, de zogenaamde ‘hands-on’ cursus. Op sociale media is daar veel aandacht voor met mooie plaatjes en filmpjes. Hier is ook te zien dat je op sommige meerdaagse trainingen zelfs naast het knutselen op frasaco ook samen gaat sporten en mediteren. Praktijk- en levenslessen ineen dus.

Wil je vandaag de dag dus nog volle zalen trekken met een cursus of congres op locatie, lijkt het erop dat je echt wel iets meer te bieden moet hebben, dan een paar goede sprekers. Wat dat betreft had ik achteraf misschien beter niet een grote kerk in Amsterdam moeten afhuren op een koude vrijdag in maart voor een middagje bibberen en gruwelen bij plaatjes van mislukkingen in de mondzorg. Voor de geïnteresseerden die toch een kaartje willen kopen, wees gewaarschuwd: Duur met gedoe en na afloop een borrel met bitterballen.

Jerry Baas, tandarts

Lees ook de andere columns van Jerry Baas