Afgebroken instrumenten: verwijderen of niet?

Gebeurt het bijvoorbeeld vrij hoog (coronaal) dan kan het zijn dat de rest van het kanaal niet meer te bereiken is en dus niet meer schoon is te krijgen. Ook dient rekening te worden gehouden met de wortelkromming. Zit het afgebroken instrument voor, in of na de bocht? Hoe verder het afgebroken instrument zit, hoe meer schade er bij het eruithalen wordt toegebracht aan het dentine. Is dat het waard? Onderzoekers Beat Suter en Michael Hulsmann geven aan dat het na ongeveer 45 minuten proberen, beter is om het op te geven. Als een instrument heel diep is afgebroken en er te veel dentine moet worden weggehaald, is een apexresectie het overwegen waard.

Coronale 1/3 deel Alle gevallen	> Verwijderen en herbehandelen
Middelste 1/3 deel 1. Verwijderen mogelijk 2. Verwijderen niet mogelijk passeren wel 3. Passeren niet mogelijk	> Verwijderen en herbehandelen > Passeren, herbehandelen en opnemen in de kanaalvulling > Herbehandelen tot obstructie, vervolgen (chirurgie?)
Apical 1/3 deel 1. Verwijderen mogelijk 2. Verwijderen niet mogelijk passeren wel 3. Passeren niet mogelijk voorwerp sluit volledig af 4. Passeren niet mogelijk voorwerk sluit niet volledig af 5. Object steekt door foramen	> Verwijderen en herbehandelen > Passeren, herbehandelen en opnemen in de kanaalvulling > Herbehandelen tot obstructie en beoordelen > Herbehandelen tot obstructie en vervolgen (chirurgie?) > Herbehandelen tot obstructie, indien geïndiceerd aanvullend chirurgie

Spiegel
Een Carrspiegel is aan te bevelen voor een optimaal zicht. Het oppervlak is glad reflecterend, helder en geeft een scherp beeld. Deze spiegels zijn erg prijzig; zo rond de tachtig dollar per stuk. Michiel de Cleen raadde op het congres ‘De endodontische herbehandeling’ aan deze alleen te gebruiken bij het kijken/beoordelen, en verder een vergelijkbare spiegel te gebruiken van Zirc of Roder.

Titanium tips
Op de markt zijn titanium tips verkrijgbaar voor het uittrillen van de vijl uit het kanaal. De Cleen raadt aan een ander materiaal te kiezen, omdat titanium tips snel breken bij heftige trillingen. Daarbij zijn ze ook nog duur. Lange instrumenten zijn evenmin aan te bevelen, omdat ze niet helemaal achter in de mond kunnen komen.

Endo-Eze
De methode die De Cleen aanraadt: gebruik Endo-Eze tips, deze zijn er in verschillende maten. Buig deze tip zo dat hij over de afgebroken ruimer past. Gebruik chemisch uithardend composiet in de tip en plaats het dan over de afgebroken ruimer. Wanneer het composiet is uitgehard, kan de afgebroken ruimer er samen met de Endo-Eze tip worden uitgetrokken. Mocht het instrument moeizaam te bereiken zijn, of is er geen houvast te verkrijgen, dan is het nuttig om een staging platform te vervaardigen. Met een ultrasone tip kan worden geprobeerd om het afgebroken instrument in beweging te krijgen. Daarna is het mogelijk om houvast te zoeken voor de Endo-Eze tips.

Michiel de Cleen studeerde tandheelkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Na zijn afstuderen in 1988 was hij tot 1995 als (gast-)medewerker verbonden aan de vakgroep Cariologie en Endodontologie van ACTA. Thans voert hij een full-time endodontische praktijk in Amsterdam. Naast zijn klinische werkzaamheden is hij zeer regelmatig spreker op congressen en is hij cursusdocent op het gebied van de endodontologie en tandletsels. Hij publiceert regelmatig in binnen- en buitenlandse vakbladen. 

Verslag door Maja Faasen voor dental INFO van het congres De endodontische herbehandeling, bureau Kalker