Mondhygiëne adviezen bij patiënten met hoofd-hals tumoren

In de praktijk komen regelmatig patiënten die gaan starten met radio- en/of chemotherapie. Het ziekenhuis adviseert hen steeds vaker een tandarts of mondhygiënist te bezoeken. Hieronder vindt u een overzicht van de adviezen tijdens de therapie. Deze adviezen zijn deels evidence-based, deels best-practice.

Chemotherapie

Algemene klachten tijdens de chemotherapie:
Algemeen voorkomende klachten in de mondholte bij mensen met chemotherapie zijn :

Candida infecties
Pijn bij het slikken
Herpes labialis
Mucositis
Misselijkheid
Xerostomie
Verminderde smaak

Specifieke klachten tijdens de chemotherapie
Specifieke klachten die we tegenkomen bij patiënten met chemotherapie zijn:

Orale petechiën
Het opvlammen van apicale granulomen
Verhoogde cariësactiviteit
Pijn die lijkt op kiespijn
Veregeren van parodontale klachten
Rapid progressive parodontitis

Mondhygiëne adviezen tijdens de chemotherapie
Het meest comfortabel voor de patiënt is een tandpasta met een zachte smaak op een zeer zachte tandenborstel. Daarnaast 4-6 xp/dg spoelen met een zout-sodaoplossing (1 theelepel zout +1 theelepel soda op 1 liter water). Daarnaast kan de patiënt spoelen met een kamille- of saliethee. Wanneer de patiënt geen normale dagelijkse reiniging van de mond kan verdragen, dan is een alcoholvrije chloorhexidine spoeling een goed alternatief. Ook bij een matige reiniging kan men door middel van een spoeling de mondhygiëne aanvullen. Het is aan te raden de patiënt interdentaal te laten rageren met extra soft ragers. Een fluoride advies wordt op basis van de individuele behoefte van de patiënt gegeven. Voor patiënten die een prothese dragen is het advies de prothese minimaal dagelijks goed te reinigen met water, zeep en een protheseborstel. Tevens 1 x per week de prothese een nacht in een oplossing van 50% water, 50% azijn leggen. Gedurende de nacht de prothese uit de mond laten.

Radiotherapie

Algemene klachten tijdens de radiotherapie
Tijdens de radiotherapie zijn de algemene klachten in de mondholte gelijk aan de klachten tijdens de chemokuur.

Specifieke klachten tijdens de radiotherapie
Specifieke klachten die tijdens de radiotherapie kunnen optreden zijn:

Osteoradionecrose
Trismus
Bestralingcariës

Mondhygiëne adviezen tijdens de radiotherapie
De adviezen zijn gelijk aan de adviezen tijdens de chemotherapie, echter aangevuld en uitgebreid met de volgende adviezen.

Het spoelen met de zout-sodaoplossing verhogen naar 8-10x p/dg. Het advies om te spoelen met fluoride is niet voldoende om radiatiecariës te voorkomen of te beperken. Hiervoor dient men fluoridelepels te maken en om de dag 5 minuten te appliceren met 1% NaF-gel. De prothese wordt tijdens de radiotherapie niet gedragen en is dus dag en nacht uit. Laat de patiënt wekelijks terugkomen voor controle en het bijstellen van de adviezen. Heeft een patiënt veel pijn, dan kan een pijnbestrijding gegeven worden door middel van een viskeuze lidocaïne gel.

Bronnen:
CBO richtlijnen Mondholte-/Orofarynxcarcinoom
CBO conceptrichtlijn Hypofarynxcarcinoom
Focusonderzoek en mondverzorging bij patiënten met kanker, NTvT nr 4 2008
Afstudeeropdracht Hoofdhalsoncologie M.A.C.F. Stevens 11 mei 2004
Advies droge mond – Ivoren kruis 2007
ww.levv.nl