Nieuw in de missie van het Amerikaanse Academy of General Dentistry (AGD) fonds is om tandartsen betere mogelijkheden te geven voor het verbeteren van de algemene mondgezondheid, door middel van het promoten van mondkanker bewustzijn, preventie van risico factoren en het trainen van tandartsen in het diagnosticeren van mondkanker.

48,000 nieuwe patiënten

De American Cancer Society schat in dat in 2016 maar liefst 48,000 mensen met mondkanker zijn gediagnosticeerd. Slechts 57 procent van de patiënten die recentelijk zijn gediagnosticeerd met mondkanker zullen naar schatting over vijf jaar nog leven.

Risicofactoren en HPV

Factoren die het risico op mondkanker verhogen zijn roken, overmatig alcohol gebruik en de seksueel overdraagbare aandoening HPV. Uit recent onderzoek gebleken is dat op dit moment maar liefst 23 procent van de Amerikanen in de leeftijdscategorie van 18 tot en met 59 jaar een vorm van HPV heeft, waardoor zij hoog risico lopen op verschillende vormen van kanker, waaronder mondkanker.

Preventieve maatregelen

Mondkanker is lastig op te merken in vroege stadia, waardoor de ziekte vaak pas laat kan worden gediagnosticeerd. Mede daarom is het dan ook van immens belang dat meer mensen zich algemeen bewust worden van de preventieve maatregelen en gevolgen van mondkanker. Zo zou iedereen moeten weten dat simpele dingen als regelmatig poetsen, flossen en het regelmatig bezoeken van de tandarts een goede eerste stap zijn bij het voorkomen van mondkanker.

Bron:
Academy of General Dentistry Case Statement

Het was volop in de media: het bericht dat in je neus peuteren en het opeten van snotjes gezond zou zijn en met name je mondgezondheid ten goede zou komen. Is dit werkelijk het geval?

Vraagtekens

Er waren nogal wat deskundigen die hun vraagtekens zetten bij het gezondheidseffect van het opeten van snotjes. Bron van dit bericht was het onderzoek van Harvard University, waaruit zou zijn gebleken dat het opeten van snotjes uit de neus de tanden zou beschermen en het immuunsysteem versterken.

Wat kwam uit het onderzoek?

Slijm vormt samen met de huid en tranen de eerste verdedigingslinie tegen binnendringende ziektekiemen. Volgens het onderzoek van Harvard University zou zijn gebleken dat bepaalde eiwitten in slijm, zogenaamde speekselmucines, tanden beschermen tegen de bacterie Streptococcus mutans. Deze bacterie is verantwoordelijk voor het veroorzaken van gaatjes. De speekselmucines zouden voorkomen dat de bacteriën zich aan tanden hechten en een zuur afscheiden, dat door het glazuur van de tand boort. Het is wellicht mogelijk om op basis van deze bevindingen een synthetische stof te ontwikkelen en deze ter bescherming van het gebit aan tandpasta of kauwgum toe te voegen.

Snotjes

Of het opeten van snotjes op deze manier kan bijdragen aan de mondgezondheid, is maar de vraag. In het onderzoek werd dat niet genoemd. Ook zonder het opeten van snotjes slikken we slijm met speekselmucines door.

Bron:
Applied and Environment Biology
Een Vandaag

Uit een nieuwe studie is gebleken dat jongeren gaan roken twee keer zo groot is bij jongeren die ooit een e-sigaret hebben geprobeerd, dan bij jongeren die dit niet hebben gedaan. Dit bleek ook te gelden voor andere vormen van ‘dampen’.

Eerder roken na aanraking e-sigaret

Het onderzoek, dat werd gepubliceerd in JAMA Pediatrics, werd gedaan onder 10,000 Amerikaanse jongeren, variërend van 12 tot 17 jaar oud. De studie werd uitgevoerd om de eerder uitgevoerde meta-analyse, die in augustus in Jama Pediatrics verscheen, te bewijzen. In deze meta-analyse werd al gesteld dat jongeren die op vroege leeftijd in aanraking komen met een e-sigaret later eerder zullen gaan roken.

Past niet in rookontmoedigingsbeleid

De resultaten van deze studies betekenen dat het gebruik van de e-sigaret het rookontmoedigingsbeleid van de overheid ondermijnt. Momenteel wordt de e-sigaret geschetst als een minder schadelijke variant van roken, en worden stellingen dat deze versies van roken slechts een opstapje naar ‘normaal’ roken altijd tegengesproken. Deze studies benadrukken dus dat dit daadwerkelijk wel het geval is, en dat het risico op het roken van echte sigaretten moet worden meegenomen als wordt gekeken naar het gezondheidsrisico van elektronische sigaretten.

Waar het aantal Nederlandse jongeren dat rookt de afgelopen jaren sterk is gedaald (van 33% in 2011 naar 23% in 2015), is het aantal jongeren dat rookloze tabaksproducten gebruikt gestegen.

Bron:
JAMA

Er is onderzocht waarom wonden in de mond sneller genezen dan in de rest van het lichaam. De resultaten zijn gepubliceerd in een artikel in The Faseb Journal. Specifieke peptiden in het speeksel blijken een belangrijke bijdrage aan de wondgenezing te leveren.

Histatine-1

Speeksel is een belangrijke factor bij de genezing van wonden in de mond. De aanwezigheid van specifieke peptiden in het speeksel zoals histatinen levert hieraan een grote bijdrage. In het onderzoek is gekeken welke invloed histatine-1 heeft op de vorming van nieuwe bloedvaten. De onderzoekers ontdekten dat histatine-1 zowel de angiogenese als de celadhesie en migratie bevordert.

Betekenis

De bevindingen zullen niet alleen helpen om de processen van de wondgenezing beter te begrijpen, maar zijn ook van betekenis voor de ontwikkeling van nieuwe materialen die wondgenezing ondersteunen.

Bron:
Faseb Journal

 

 

In Nederland gaat 80% van de bevolking jaarlijks naar de tandarts. Voor het screenen op mondkanker is de tandarts daarom misschien wel de aangewezen persoon. Hoe staan studenten tandheelkunde hier tegenover? Marcella R. Poelman (Stichting Bijzondere Tandheelkunde) en collega’s onderzochten dit.

Mondkanker

Mondkanker kwam in het verleden vooral voor bij oudere mensen als gevolg van tabak- en alcoholgebruik. Tegenwoordig zijn patiënten met deze vorm van kanker vooral mannen van middelbare leeftijd zonder tabak- en alcoholverleden. Deze verandering wordt toegeschreven aan het vaker voorkomen van het seksueel overdraagbare humaan papillomavirus (HPV), dat ook mondkanker kan veroorzaken.

Onderzoek

Het onderzoek van Marcella Poelman en anderen droeg de titel Preventie van HPV-gerelateerde mondkanker door tandartsen: Onderzoek naar de mening van Nederlandse studenten tandheelkunde.

Doel was te achterhalen hoe studenten tandheelkunde denken over de rol van de tandarts bij preventie van HPV-gerelateerde mondkanker. Een vragenlijst over dit onderwerp werd ingevuld door 126 studenten van het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam. De kennis over HPV en mondkanker werd getest en er werden vragen gesteld over de rol van de tandarts bij het voorkomen van HPV-gerelateerde mondkanker.

Uitkomsten

Uit het onderzoek kwam naar voren dat significant meer masterstudenten (75%) dan bachelorstudenten (54,3%) wisten dat HPV mondkanker kan veroorzaken. Masterstudenten hadden meer kennis over HPV dan bachelorstudenten, maar kennis over vaccinatie tegen HPV was onafhankelijk van de studiefase. De meerderheid van de studenten tandheelkunde vond het belangrijk om vaccinatie tegen HPV met patiënten te bespreken. 98% van de studenten denkt dat meer onderwijs over de symptomen van mondkanker er voor zal zorgen dat er vaker gescreend wordt op mondkanker. Nog belangrijker werd het gevonden dat er een protocol wordt ontwikkeld voor de screening in tandartsenpraktijken.

Curriculum

Om de studenten tandheelkunde voor te bereiden op hun toekomstige rol zouden screening op mondkanker en onderwijs over vaccinatie tegen HPV onderdeel moeten zijn van het tandheelkundig curriculum.

Bron:
Prevention of HPV-Related Oral Cancer by Dentists

 

Tussen de 40 en 50% van de Nederlandse volwassenen heeft last van overgewicht. Met meer bewegen, minder drinken, gezonder eten en stress vermijden zou gemiddeld een jaar of tien aan ons leven toegevoegd kunnen worden. Maar hoe verander je gedrag? Alles draait om bewustwording en gedragsverandering. Verslag van de lezing van em. prof. dr. Ivan Wolffers.

Met applaus en gejuich werd Wolffers op het podium ontvangen. Op de Powerpoint verscheen de dia met de titel van zijn presentatie, welke gedurende de gehele presentatie zo bleef staan. Wolffers gebruikte dus geen Powerpoint en bleek deze ook niet nodig te hebben. Geboeid bleven we luisteren….

De schuld van de evolutie
Hoe vaak men ook vertelt dat er gestopt moet worden met snoepen – gedragsverandering blijft moeilijk. De mens is een product van de evolutie, dat allerlei omstandigheden, zoals schaarste, heeft overleefd. Hiervan hebben we geleerd dat als er genoeg is, we dit ook tot ons moeten nemen.

Suiker
Hetzelfde geldt voor suiker. Mensen die geen suiker aten zijn uitgestorven. Zonder suiker kunnen de hersenen niet werken, maar waarom zou men zomaar suiker gaan eten. Lekker? Maar dat weet het niets wetende lichaam niet. Het moet aangeleerd en dat gebeurt zoals alles dat belangrijk voor het overleven van de mens noodzakelijk is: we krijgen een flinke stoot dopamine, wat ervoor zorgt dat we steeds naar die dopamine verlangen. Ook komt er oxytocine bij vrij en dat voelt heerlijk.

Verslaafd
Inmiddels zijn we jaren verder en is het niet meer zo handig om zoveel suiker te consumeren. Tegenstrijdig genoeg zijn we dit wel normaal gaan vinden. Cola is overal verkrijgbaar en de hele dag door kan worden gekozen wat we willen eten en drinken. Aan water zijn we lichamelijk goed aangepast, maar aan cola niet. Een cola in de week is oké, maar vaak blijft het daar niet bij. Onderzoekers die samenwerken met de voedingsindustrie beweren dat je niet van een verslaving kunt spreken, maar een seksverslaving of een gokverslaving verloopt ook via dat dopaminemechanisme.

Roken
Roken is weer een ander verhaal. Nicotine is een sterk verslavende stof. Het is een hele kunst geweest van de tabaksindustrie om te doen geloven dat het stoer is omdat nicotine geen enkel voordeel heeft voor het functioneren van ons lichaam. Mensen willen soms niet eens geloven dat het echt zo slecht is, wat het gedrag van een roker heel moeilijk veranderbaar maakt.

Niet te veel en niet te weinig
De glucosewaarde van ons bloed moet op peil blijven, maar een te veel aan glucose kan niet worden verwerkt. Insuline kan hier een oplossing voor bieden, maar kan dit als men veel suiker gebruikt nauwelijks meer bijbenen. Daardoor ontstaat het metabool syndroom wat vervolgens diabetes 2 kan veroorzaken. Dit krijgt men steeds vroeger en vaker. Dat hoort niet zo te zijn, en kost de samenleving ongelooflijk veel – 5 miljard euro – aan zorg en ook nog een 5 miljard euro aan indirecte kosten.

Geniet nu het kan
Diabetes 2 heeft gevolgen voor de gezondheid van hart en bloedvaten. Uiteindelijk gaat iedereen dood, maar liever laat dan vroeg. “Het leven is te kort – we moeten nu genieten!”, is iets wat tegenwoordig vaak wordt gezegd. Dit biedt echter geen enkele reden om niet onze uiterste best te doen om ziektes als diabetes 2 te voorkomen.

Etiketten
“Heeft u wel eens etiketten gelezen? Wat goed!”, zei Wolffers. Deze zijn echter vaak zeer verwarrend. We hebben vaak niet de kennis in huis om goed te kunnen bepalen wat nou wel en niet gezond is. Toch denken veel mensen tegenwoordig verstand te hebben van voeding en coaching.

Gewend verwend
Beweging is net zo belangrijk ter voorkoming van diabetes 2 en overgewicht, maar voldoende beweging is niet zo vanzelfsprekend meer. We hebben een auto en hebben voldoende geld om iemand voor de huishouding aan te nemen waarmee veel calorieën verbrand zouden kunnen worden. Ook wordt vaak de lift gepakt in plaats van de trap, terwijl dit soort kleine dingen juist het verschil kunnen maken. Vaak wordt er wel gefitnesst, omdat dit uitdagender zou zijn, maar dat is onvoldoende.

Kennis
Mensen uit achterstandswijken hebben minder toegang tot informatie en kampen soms met een iets grotere genetische aanleg voor dik worden. De een wordt eenvoudig dikker dan de ander. Door mensen die dik worden te laten weten dat het nu eigen schuld is, blijken ze nog dikker te worden. Mensen een stigma bezorgen is niet bepaald een goede vorm van preventie. Het is niet altijd iemands schuld dat hij niet gezond leeft.

Wat al veel zou helpen, is als men meer zou weten over wat goed is en wat ongezond. Op het moment dat iemand niet weet hoe gestopt kan worden met roken, of waar nou precies suikers in zitten, dan is het ook lastig om goede voornemens te vormen. Dat vergt namelijk kennis.

Het zou goed zijn als op scholen bijvoorbeeld het verschil tussen goede en slechte vetten zou worden uitgelegd, en hoe het onderscheid tussen deze het makkelijkst gemaakt kan worden. Ook het verschil tussen gezonde (volkoren) koolhydraten en glad gemaalde koolhydraten is belangrijk. De stap die volgt is dan om deze kennis ook daadwerkelijk te begrijpen en in de praktijk te kunnen brengen.

Bewustwording
Ouders van dikke kinderen zien hun kind vaak als normaal en gezond. Om die reden is er een bewustwordingsproces nodig. Dit kan bijvoorbeeld door beelden van kinderen met overgewicht te vergelijken met kinderen met een gezond gewicht. Hierna zou er met de ouders in gesprek kunnen worden gegaan over de BMI van het eigen kind.

Zelfvertrouwen
Een struikelblok bij gedragsverandering is het hebben van weinig zelfvertrouwen. Bij het veranderen van gedrag denkt men dan al snel “Dat kan ik nooit!”. Dat is een gedachte die veel te vaak voorkomt. Ook hoe je steeds aan het onderhandelen bent met je eigen gedrag (“Maar het is kerst!” of “Maar ik heb gisteren nog getennist”) zouden meer mensen zich bewust moeten worden. Op deze manier kan zelfvertrouwen worden gecreëerd.

Suikerbelasting
Aan veel producten wordt suiker toegevoegd, niet alleen als smaakmaker maar ook om het product langer houdbaar te maken. Dat maakt het erg moeilijk om een gezonde keus te maken.
Een suikerbelasting zou kunnen hieraan kunnen bijdragen. In verschillende landen wordt dit al gedaan, met een positief effect. Ook in Nederland wordt al zeven jaar overwogen om zo’n suikertax door te voeren, maar het blijft voorlopig nog steeds slechts bij overwegen.

Kidsmarketing
Ook kidsmarketing is een probleem. Kinderen zien geweldige reclames over suikerrijke producten, waarvan zij vervolgens hun ouders weten te overtuigen deze voor hen te kopen. Op deze manier raken de kinderen gewend aan de zoete smaak en raken de ouders de controle kwijt. Het verminderen of verbieden van kidsmarketing zou daarom een grote stap in de goede richting zijn. Het is beter als de ouders hun kinderen opvoeden en niet de makers van snoep en frisdrank.

Eerst zien, dan geloven!

Vervolgens moet men zelf het effect gaan beleven van gezond leven. We moeten zien dat we dunner worden en ons beter voelen. Door alle stappen te doorlopen is er een kans op een succesvolle gedragsverandering. Het lijkt lastig, maar is zeker mogelijk!

Em. prof. dr. Ivan Wolffers studeerde in 1975 af als arts. Hij promoveerde in de medische antropologie en werd in 1989 benoemd tot hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, waar hij Gezondheidszorg en Cultuur heeft gedoceerd. Sinds de start van zijn loopbaan als arts tot heden schrijft hij over medische onderwerpen, variërend van medicijnen tot de gouden regels voor een gezond leven. Wolffers schreef onder andere romans, kinderboeken, medische voorlichtingsbroeken en wetenschappelijke literatuur. Toen hij is 2002 prostaatkanker kreeg, een kankersoort die wordt aangestuurd door hormonen in vetweefsel, wilde hij afvallen. Hij verdiepte zich in overgewicht en gewichtsverlies. 

Verslag door Lieneke Steverink-Jorna, mondhygiënist, voor dental INFO van de lezing van em. prof. dr. Ivan Wolffers tijdens het NVM-congres.

Het aantal gevallen van kanker in de mond en keelholte bij mannen zal naar verwachting in 2017 toenemen tot meer dan 35.000 in de Verenigde Staten. Volgens het rapport over kankersterfte gepubliceerd door de American Cancer Society (ACS) zullen 7.000 mannen uiteindelijk overlijden aan deze vormen van kanker in 2017.

Stijging
Kanker van de mond- of keelholte is een van de kankersoorten die het snelst toeneemt bij mannen. Bij vrouwen is de verwachte stijging lager. De auteurs verwachten iets minder dan 14.000 nieuwe gevallen in 2017 en minder dan 3.000 doden.

Daling sterftecijfer
De ACS schat dat er in totaal 1,7 miljoen nieuwe kankergevallen en 601.000 sterfgevallen zullen zijn in de Verenigde Staten. De sterftecijfers voor mannen en vrouwen zullen wel dalen met ongeveer 1,5%. Volgens de ACS is de daling te verklaren omdat minder mensen roken en kanker tegenwoordig eerder ontdekt wordt.

Bron:
Wiley.com