Temporomandibulaire dysfunctie: de rol van de orofaciaal therapeut

Temporomandibulaire dysfunctie
Temporomandibulaire dysfunctie (TMD) is een verzamelnaam voor een aantal klinische problemen die de kauwspieren en het kaakgewricht betreffen.
TMD wordt gekenmerkt door pijn in het hoofd-halsgebied en stoornissen in de beweging en de functie van het kauwstelsel. In de etiologie spelen naast problemen in het kaakgewricht neuromusculaire en psychosociale factoren een rol.
Bij 2,4% van de Nederlandse bevolking tussen de 18 en 70 jaar leidt TMD tot dusdanige klachten dat behandeling is geïndiceerd (1).

Diagnostiek
De standaard voor de diagnostiek is het uitgebreide functieonderzoek. Op dit onderzoek volgt een probleemstelling die bestaat uit:

• de pijndiagnose: voornamelijk myogene of artrogene pijn
• de functiediagnose: knappende of crepiterende geluiden, luxaties,
  myogene of artrogene bewegingsbeperking
• de etiologie: bijvoorbeeld parafuncties en gewoonten of psychosociale factoren
• de behandelingsbehoefte en de behandelingsnoodzaak.

De probleemstelling vormt uiteindelijk de basis voor de behandelindicatie.

De fysiotherapeut-specialist
De orofaciaal fysiotherapeut (OFT) is een fysiotherapeut-specialist voor gezondheidsproblemen bij functiestoornissen en functionele beperkingen in het hoofd- en halsgebied en in het kauwstelsel. De OFT analyseert, interpreteert en behandelt dit soort gezondheidsproblemen die het gevolg zijn van artrogene, musculaire en neurogene stoornissen in de hoofd- en halsregio.

Indicatie fysiotherapie bij TMD
Binnen de huidige inzichten is fysiotherapie bij TMD vooral geïndiceerd in geval van luxaties, parafuncties overdag, mandibulaire bewegingsbeperkingen, myogene hypertonie en pijn (2).

Bij de lichte vormen van myogene dysfunctie blijkt dat bij goede voorlichting over ziektebeeld, behandeling en prognose de behandelingsbehoefte komt te vervallen. Als startoptie bij ernstigere vormen verdient fysiotherapie de voorkeur boven spalktherapie vanwege een vergelijkbare effectiviteit, een kortere therapieduur en lagere kosten (3).

Waar vindt de tandarts een orofaciaal fysiotherapeut?
De ruim 190 orofaciaal fysiotherapeuten zijn aangesloten bij de NVOF. Dit is de erkende specialistenvereniging voor Orofaciale Fysiotherapeuten. De vereniging maakt onderdeel uit van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie.
De beroepsvereniging NVOF stelt hoge eisen aan de kunde van haar leden. Zo is er onder meer een actueel programma voor verplichte bij- en nascholing. De officieel geregistreerde fysiotherapeut-specialisten zijn te vinden op de site van de beroepsvereniging NVOF.

Door: Jacques Keyzer, orofaciaal fysiotherapeut te Goirle (NB)

Bronnen:
(1) Kanter R. de, et al. Demand and need for treatment of craniomandibular dysfunction
in the Dutch adult population. J Dent Res 1992; 71: 1607-1612.
(2) Lobbezoo F., Naeije M. Wetenschappelijk gefundeerde behandeling van temporomandibulaire dysfunctie. Bezint eer ge begint! Ned Tijdschr Tandheelkd 2006; 113: 14-17.
(3) Glas L.H.W. van der, Buchner R., Grootel R.J. van. Vergelijking tussen behandelingsvormen bij myogene temporomandibulaire dysfunctie. Ned Tijdschr Tandheelkd 2000; 107: 505-512.