Hoe herkent u poetstrauma?

Poetstrauma komt veelvuldig voor, maar wordt vaak niet herkend. En andersom: er wordt een stempel geplakt op iets wat geen poetstrauma is. Lees hier hoe u poetstrauma kunt herkennen.

Poetstrauma, veroudering of parodontitis?
In de praktijk zie ik bijna bij iedere patiënt die bij me komt een vorm van poetstrauma. Soms is het de veroorzaker van de recessie, soms was de recessie al aanwezig en is daarna het poetstrauma ontstaan. En regelmatig is er gewoon sprake van een recessie door veroudering en/of parodontitis.

Een recessie die door poetstrauma is ontstaan, is vaak niet gegeneraliseerd aanwezig. Het komt vaak buccaal van de cuspidaten voor en palatinaal van de 16 en 26. De locatie van de recessie kan u dus vertellen of u met een poetstrauma te maken heeft of met veroudering en/of parodontitis. In het geval van een poetstrauma ziet u vaak een festoon boven of onder de recessie lopen. De vorm van een festoon kan men het beste beschrijven als een zwemband.

In het figuur ziet u een lijn lopen. Deze staat voor de glazuur-cement-grens. Ofwel: Hier lag de gingiva voordat er een recessie ontstond. De verdikking van de gingiva is de festoon. Let op: Check bij een solistische recessie het frenulum (lipbandje). Als deze te sterk is, kan deze ook een recessie veroorzaken. Het is dan geen poetstrauma.

Ook kunnen verkeerde gewoonten de gingiva beschadigen,zoals met nagels of voorwerpen over de gingiva gaan. Ga dus altijd na of hier sprake van is bij het zien van een recessie.

Cleft
Behalve een recessie zijn er ook andere manieren van terugtrekking van de gingiva die op poetstrauma kunnen wijzen. Een lijn/snee door de gingiva of een driehoekige recessie kan wijzen op een cleft. Als er sprake is van een sneetje, is de kans op genezing aanwezig, mits de poetsmethode wordt gewijzigd. Als de cleft echt openstaat en er dus een duidelijke driehoeksvorm aanwezig is, kan de gingiva zich niet meer herstellen. Het blijft dus zichtbaar. In de foto ziet u bij de 32 een cleft. Het laatste stuk van de laesie is nog te genezen, de rest van de cleft zal zichtbaar blijven.

Poetsabrasie
Nadat er recessie is opgetreden, ligt de wortel bloot. Deze is minder beschermd tegen invloeden dan de kroon waar glazuur overheen ligt. Men heeft dus te maken met zachter materiaal waar een tandenborstel overheen gaat. Bij verkeerd gebruik kan er een soort deuk ontstaan in de blootliggende tandhals. Deze deuken kunnen flink glimmen door al het geschrob. Soms schemert de pulpa zelfs al door. Er kan ook een dunne diepere liggende lijn zichtbaar zijn; daar past precies een tandenborstel in. Deze vorm van poetstrauma noemt men poetsabrasie.

Abfractie
Echterals er sprake is van een V-vormig defect, kan er sprake zijn van een abfractie (ook wel demasticatie genoemd). Er is nogal wat discussie of deze zijn ontstaan door klemmen/knarsen, andere para-functies, poetstrauma en/of door andere vormen van overbelasting. Bij het zien van een abfractie doet u er verstandig aan te zoeken naar andere bewijzen van bruxisme. Zoals attritie, hoofdpijn/oorpijn, een prononcerende musculus masseter en het cracked tooth syndrom. U kunt ook vragen de patiënt te laten zien hoe hij normaliter zijn tanden poetst. Het uiterlijke verschil tussen abfractie en poetstrauma zit hem in het feit dat bij poetstrauma alles glad en afgerond is en bij abfractie de randjes scherp begrenst zijn en dat het tandvlees over de randjes heen kan liggen. Deze randjes zijn moeilijk schoon te houden en is het verstandig om preventieve middelen zoals fluoridelak in te zetten.